Zamknięcie szkół z powodu pandemii Covid-19 nie tylko utrudniło dostęp do treści pedagogicznych oraz zrodziło znaczne trudności w nauczaniu, ale również srowokowało wiele negatywnych następstw dla dzieci, jak brak stymulacji społecznej i interakcji z rówieśnikami. Te ostatnie dwa lata były jeszcze trudniejsze dla dzieci niepełnosprawnych, które w niektórych przypadkach zostały nawet odizolowane od swoich rodzin, co pociągnęło za sobą przerażające konsekwencje.
Grupa koordynatorów pedagogicznych wskazała na wykorzystanie gier i zabaw jako potężnego narzędzia ułatwiającego uczenie się oraz promującego kontakt i socjalizację dzieci niepełnosprawnych i pełnosprawnych podczas stopniowego wznawiania lekcji w szkołach, a ponadto kształtowanie wartości i zdobywanie wiedzy.
Obecnie edukacji włączającej nie można oddzielić od zabaw i gier, ponieważ to właśnie dzięki tym czynnościom dzieci mogą w pełni rozwinąć szereg zdolności, zrozumieć złożone zagadnienia oraz zapoznać się z regułami, interakcją z przedmiotami i otoczeniem oraz różnorodnością języka.
Znaczenie kontaktów towarzyskich
Według ankiet przeprowadzonych w Brazylii, około 24% tamtejszej populacji – czyli prawie 46 milionów ludzi – zadeklarowało, że ma pewien stopień trudności z widzeniem, słyszeniem, chodzeniem lub wchodzeniem po schodach, albo że jest niepełnosprawna w pewnym stopniu umysłowo lub intelektualnie.
Mimo że odsetek populacji z niepełnosprawnością jest tak wysoki, osoby te często nie są w pełni włączane we wszystkie obszary życia społecznego. Wspólne spędzanie czasu prez dzieci niepełnosprawne i pełnosprawne jest świetną lekcją praktyczną o różnorodności i szacunku dla różnic międzyludzkich, wzmacniając repertuar społeczny i emocjonalny wszystkich dzieci, a w konsekwencji wszystkich osób należących do ich społeczności.
Badania naukowe stawiają nacisk na korzyści płynące z integracji osób niepełnosprawnych w społeczeństwie i podają, że dzięki integracji możliwe jest rozwijanie empatii oraz umiejętności emocjonalnych jak i rozwiązywania konfliktów. Ponadto takie kontakty pomagają zidentyfikować ewentualne bariery, które uniemożliwiają pełne uczestnictwo dzieci niepełnosprawnych w społeczeństwie i oferowanych aktywnościach.
Gry jako mediatorzy
Biorąc pod uwagę wyzwania, przed którymi stanęliśmy w ciągu ostatnich lat, wykorzystanie gier, zarówno fizycznych, jak i komputerowych – oferowanych na przykład na stronie Kidmons – oraz dostępnych materiałów dydaktycznych jest bardzo użytecznym narzędziem w szkolnictwie i w przywracaniu więzi między dziećmi a całym zespołem szkolnym. Jeśli działania te będą realizowane z perspektywy integracyjnej, mogą wyeliminować bariery i zapewnić uczestnictwo wszystkich dzieci.
Dostępne materiały pedagogiczne, opracowane w oparciu o realia każdej klasy, uwzględniają specyficzne potrzeby wszystkich dzieci, z daną niepełnosprawnością lub bez żadnej, wzmacniając ich zrozumienie, że wszyscy mają potencjał do rozwijania swoich zdolności i że naszym zadaniem jest stworzenie miejsca dla wszystkich.
Przykładowo na zajęciach wychowania fizycznego można promować gry, żarty, zabawy, tańce i walki, które mogą być wykonywane wspólnie przez wszystkie dzieci, stymulując różne zdolności, od umiejętności motorycznych po współpracę przy rozwiązywaniu konfliktów.
W szkole w Belo Horizonte, w południowo-zachodniej Brazylii, edukatorzy z Portas Abertas para Inclusão zaadaptowali grę w boccię, aby uczynić ją integracyjną. Uczniowie ćwiczyli w parach, zmieniając sposób rzucania piłki: na stojąco, na siedząco, a nawet ze zjeżdżalnią dostosowaną tak, by wszyscy mogli grać na takich samych warunkach. Dywan położony w poprzek boiska zapobiegał wytoczeniu się piłek za daleko, a rzuty były naprzemienne, w sumie po trzy dla każdej drużyny, przy czym dana drużyna używała piłki własnego koloru.
Wymiana i nauka, jakie zapewnia zabawa w środowisku szkolnym, zostały w ostatnich latach ekstremalnie utrudnione przez nakładane restrykcje. Jest przy tym bardzo istotne, aby ponownie promować wykorzystanie nowych narzędzi do nauki. Gdy myślimy o grach, wszystkie one mogą być stosowane z pedagogicznym nastawieniem i mogą być również dostosowane do grupy odbiorców, do której będą skierowane. Dzieci z upośledzeniami wymagają często dopasowania interaktywnych zajęć, aby mogły w nich uczestniczyć.
Rozwój w grze
Kolejną kwestią wartą podkreślenia jest fakt, że gry i zabawy sprzyjają rozwojowi wszystkich uczniów. Gry pomagają kształtować osobowość uczniów w momencie, gdy właśnie zaczynają poszerzać swoje relacje ze światem na podstawie własnych doświadczeń. To właśnie dzięki tej interakcji ze światem i poprzez zabawę uczą się komunikacji akceptowanej przez środowisko społeczne, w którym żyją.
Oprócz wspierania rozwoju dzieci niepełnosprawnych i pełnosprawnych, ujęcie edukacji z perspektywy zabawy oferuje bardziej satysfakcjonujący i przyjemny system uczenia się, który przyczynia się do łatwiejszego i szybszego nabywania doświadczeń i wiedzy.
